บทความคำคมของชีวิตนี้ ประกอบด้วย คำคม ข้อคิด ดีๆ กลอนให้กำลังใจ หลักการดำเนินชีวิต ที่กลั่นกรองถ่ายทอดมาจากปราชญ์ ผู้รู้ ครู อาจารย์ ทั้งบ้านเราและต่างประเทศ ควรค่าแก่การจดจำนำไปใช้

คำคมของชีวิต คำคมแรก เป็นคำคมสอนชีวิต ที่มีชื่อเสียงโด่งดัง เป็นที่รู้จักกันทั่วไป เป็นคำสอนของ ท่านพุทธทาสภิกขุ ชื่อที่เราท่านรู้จักคุ้นเคยมายาวนาน หรือ พระธรรมโกศาจารย์ (เงื่อม อินฺทปญฺโญ) ท่านเป็นผู้สร้างคุณประโยชน์ ให้กับคนในบ้านเราอย่างมาก แม้จะมรณภาพไปแล้ว แต่ก็ยังมีคำสอนทรงคุณค่า ตกทอดเป็นมรดกให้กับคนรุ่นหลัง ได้นำมาทบทวนศึกษาจดจำ และนำมาประพฤติปฏิบัติ ให้เกิดประโยชน์กับชีวิตและสังคมต่อไป คำคม ข้อคิด ดีๆ ที่ท่านเคยสอนลูกศิษย์ลูกหา ผู้สนใจ ให้นำไปใช้ไปปฏิบัติที่โด่งดังนี้มีชื่อว่า "มองแต่แง่ดีเถิด" มาลองอ่านรายละเอียดคำสอนของท่าน ดูจาก ป้ายไม้สักแกะสลัก คำสอนเตือนใจ กันดูครับ

ป้ายไม้สักแกะสลัก คำคมของชีวิต คำคมสอนคนของ ท่านพุทธทาสภิกขุ เรื่อง "มองแต่แง่ดีเถิด" 


จากคำสอนนั้น มีคำที่บอกถึงความเป็นจริงตามธรรมชาติของมนุษย์ว่า มนุษย์ทุกผู้ทุกนาม มีทั้งความดีความเลวปะปนอยู่ด้วยในตัวตนคนเดียว แต่การอยู่ด้วยกันในสังคมนั้น จะอยู่กันได้อย่างมีความสงบสุข ทั้งต่อตัวเรา คนในครอบครัว และคนในสังคม ควรมองเฉพาะแต่สิ่งที่ดี ๆ ที่มีอยู่ในตัวตนของแต่ละคน การที่เรามองคนอื่น แล้วคิดสรุปไปว่า คนนั้นเลวอย่างนั้น คนนี้ไม่ดีอย่างนี้ ไม่อยากสุงสิงคบหาสมาคมด้วย คุณแน่ใจแล้วหรือ? ว่าอยากจะทำอย่างนั้น คุณลองดูคนที่คุณรัก คนใกล้ชิดคุณ คนในครอบครัว คุณแน่ใจมั้ยว่า คนใกล้ ๆ รอบตัวคุณไม่มีใครเลวเลยหรือ ถ้าสมมุติว่า เราสามารถรู้ได้ทั้งหมดเลยว่า ใครมีความดีความเลวยังไง (ท่าทางคล้ายยมบาลยังไงไม่รู้) คุณจะพบแน่นอนเลยว่า คนทุกคนประกอบไปด้วยความดีกับความเลว ถ้าเรามีสโลแกนในชีวิตว่า ชาตินี้ จะเลือกคบหาแต่คนดี พอคุณได้รู้ว่า จริง ๆ ทุกคนก็มีความเลวอยู่ด้วยกันทุกคนอย่างนี้แล้ว คุณไม่ถึงกับต้องเลิกคบหากับคนทุกคนไปเลยหรือ แล้วโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ตัวเราเองเนี่ย ก็มีความเลวประกอบอยู่ด้วยเหมือนกัน (หรือคุณแน่ใจว่ามีแต่ความดี) ถ้าเรายึดถือสโลแกนของเราเป็นแม่นมั่น คุณไม่ถึงกับต้องเลิกคบกับตัวเองไปด้วยหรือ (แล้วจะทำยังไงหละ ผมยังนึกไม่ออกเลย ถ้าจะเลิกคบกับตัวเอง)

ท่านพุทธทาสภิกขุ สอนไว้ว่า การจะหาคนที่มีแต่ความดี ไม่มีความชั่วปะปนอยู่เลย เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เปรียบก็เหมือนกับการเที่ยวมองหา "หนวดเต่า" ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่มีอยู่จริงในโลก ให้คุณหาให้ตายก็ไม่มีทางได้พบเจอ ดังนั้น เมื่อไม่มีทางหาคนดีเพียงอย่างเดียวได้ เราก็ต้องพยายามทำใจยอมรับในธรรมชาติของมนุษย์ อย่าไปหวังว่าคนที่เราจะคบหา ต้องดีเลิศประเสริฐศรี ไม่มีความเลวในตัว เราทำได้ก็เพียง พยายามละ ไม่มองในสิ่งที่ไม่ดีของเขาแล้วมองให้เห็นแต่สิ่งดี ๆ ที่มีอยู่ แล้วก็ใช้ประโยชน์จากความดีที่มี ก็จะเกิดประโยชน์กับท่าน และเพื่อนของท่านไม่ทางใดก็ทางหนึ่งอย่างแน่นอน    

คำคมของชีวิต คำคมที่สอง เป็น คำกลอนให้กำลังใจ ที่มีชื่อเสียงโด่งดัง เป็นที่รู้จักกันทั่วไป เป็นคำกลอนของท่าน พลตรีหลวงวิจิตรวาทการ ซึ่งเป็นข้าราชการระดับสูงเคยเป็นถึงระดับ รัฐมนตรีในหลายหน่วยงานในสมัยการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อปี 2475 ซึ่งนอกจากท่านจะเป็นข้าราชการระดับสูงแล้ว ท่านยังมีความเป็น ครูบาอาจารย์อย่างสูง ท่านเขียนหนังสือไว้มากมายหลายเล่ม หลากหลายแขนง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับ ประวัติศาสตร์ การฝึกฝนพัฒนาตน แม้เรื่องเกี่ยวกับความฝันท่านก็ยังเป็นผู้มีความรู้อย่างลึกซึ้ง ผมเป็นคนหนึ่งที่ทั้งซื้อหนังสือที่ท่านเขียน และหาอ่านเอาจาก ห้องสมุดประชาชนจังหวัดนครปฐม ผมแน่ใจว่า ความรู้ความคิดที่มีอยู่ในตัวตนของผม ส่วนหนึ่งน่าจะมาจากแนวคิดในหนังสือของท่านอย่างแน่นอน คำกลอนให้กำลังใจ ที่พูดถึงนี้ เป็นคำกลอนที่ผมใช้เตือนตัวเอง ยามเมื่อถึงคราวเผชิญกับวิกฤติ หรือความยากลำบากในชีวิต พอนึกถึงคำกลอนบทนี้ขึ้นมา จะทำให้เรามีกำลังใจฮึดสู้ คำกลอนบทนี้ก็คือ คำกลอน "ยิ้มได้เมื่อภัยมา" มาดูรายละเอียดกันครับ

ป้ายไม้สักแกะสลัก คำคมของชีวิต กลอนให้กำลังใจ ของท่าน พลตรีหลวงวิจิตรวาทการ เรื่อง "ยิ้มได้เมื่อภัยมา"

จาก คำกลอนให้กำลังใจ ดังกล่าว มีความหมายไปถึงมนุษย์ทุกผู้ทุกนาม เวลามีโชค มีความสุข ประสบความสำเร็จ ชีวิตกำลังโชติช่วงชัชวาลย์ ต่างก็สามารถยิ้มกันได้อย่างเต็มที่ ยิ้มกันได้อย่างกับว่า โลกนี้เปรียบได้กับเป็นสวรรค์เลยทีเดียว มีนางฟ้านางสวรรค์ มาร้องเล่นบรรเลงเพลงให้ฟังอย่างบันเทิงเริงรมย์ แต่นั่นมันก็เป็นธรรมดาของมนุษย์ทุกผู้ทุกนามแหละ คุณยิ้มได้สบาย ๆ เลย เพราะเหตุการณ์มันเป็นไปตามความคิดความมุ่งหมายที่ต้องการให้เป็นอยู่แล้ว ใครที่อยู่ในภาวการณ์อย่างนั้น ก็ไม่แปลกที่จะยิ้มได้อย่างง่ายดาย แต่คำกลอนสอนใจดังกล่าว หากไม่พูดอีกด้านที่เป็นธรรมชาติของมนุษย์ ก็ดูเหมือนจะขาดอะไรไปอย่าง ไม่เกิดความสมบูรณ์ขึ้น เมื่อด้านหนึ่งประสบความสำเร็จราบรื่น มีความสุข ด้านตรงข้ามอีกด้าน ย่อมต้องเป็นด้านของความทุกข์ ความไม่สมหวัง เหตุการณ์ต่าง ๆ ไม่เป็นไปดังที่คาดหมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การที่ต้องพบเจอกับวิกฤติการณ์ในชีวิต ซึ่งไม่มีใคร ที่จะหลีกเลี่ยงวิกฤติการณ์ในชีวิตได้พ้น ทุกชีวิตล้วนต้องเจอเหตุการณ์ การเกิด การแก่ การเจ็บ และการตาย ด้วยกันทุกคน ซึ่งเหตุการณ์ธรรมดาเหล่านี้ ไม่ใช่ขั้นตอนกระบวนการของชีวิต ที่มีแต่ความราบรื่นเท่านั้น ทุกเหตุการณ์สามารถผันแปรจากเหตุการณ์ธรรมดา เปลี่ยนเป็นเหตุการณ์วิกฤติได้ทุกเมื่อ การเกิด ก็อาจมีปัจจัยแทรกซ้อน ทำให้แม่หรือลูกต้องตายต้องเจ็บ การแก่ ก็ทำให้เกิดภาวะยากลำบากของลูกหลาน ที่ต้องคอยเฝ้าดูแล ยิ่งการเจ็บกับการตายยิ่งไม่ต้องไปพูด เพราะขั้นตอนการเจ็บกับการตาย เป็นสภาวะของวิกฤติหรือภัยอย่างหนึ่งในตัวมันเองอยู่แล้ว เหตุการณ์วิกฤติต่าง ๆ ที่กล่าวมา ไม่มีใครหลีกเลี่ยงได้พ้น ท่านผู้ประพันธ์บทกลอน ท่านมุ่งเน้นไปที่เหตุการณ์วิกฤติ ที่ทุกคนต้องพบเจอเหล่านี้แหละ ท่านให้ความนิยมนับถือ กับผู้ที่ยังคงยิ้มอยู่ได้ ในวันที่กำลังเผชิญอยู่กับวิกฤติการณ์แห่งชีวิต

คำคมของชีวิตคำคมที่สาม เป็น คำคมสอนคน ที่มีชื่อเสียงโด่งดัง เป็นที่รู้จักกันไปทั่วโลก เป็นคำสอนของนักปราชญ์โบราณของจีน ท่านผู้นั้นคือ ซุนวู เจ้าของตำราพิชัยสงครามอันเลื่องชื่อ คำคมสอนคน ของท่าน ไม่ต้องบอกเลย ทุกท่านก็น่าจะนึกออก คำคมสอนคนนั้นก็คือ "รู้เขา รู้เรา รบร้อยครั้ง ชนะร้อยครั้ง"

ป้ายไม้สักแกะสลัก คำคมของชีวิต คำคมสอนคน ของท่าน ซุนวู เรื่อง "รู้เขา รู้เรา รบร้อยครั้ง ชนะร้อยครั้ง"

จาก คำคมสอนคน อันโด่งดังของท่าน ผมเชื่อเหลือเกินว่า ได้มีนักการศึกษา ผู้รู้ในสมัยหลังต่อมา ได้นำแนวคิดดังกล่าว มาต่อยอด ทำให้เกิดแนวทางการคิดวิเคราะห์ในประเด็นต่าง ๆ ที่ครอบคลุมทั่วถึงกว่า มาประกอบการคิดวิเคราะห์ ทำให้ผลที่ได้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แนวคิดที่นำมาต่อยอดแนวคิดของ ท่านซุนวู ก็คือ การวิเคราะห์ SWOT Analysis อันโด่งดัง ในยุคหลังต่อมานั่นเอง แนวคิดวิเคราะห์นี้ ไม่ได้วิเคราะห์เพียงตัวเราและตัวเขา แต่ได้นำเอาโอกาส กับอุปสรรคแห่งความสำเร็จ เข้ามาเป็นตัวแปรสำคัญใช้ในการพิจารณาด้วย ซึ่งก็จะได้ผลการวิเคราะห์ที่ครอบคลุม แม่นยำ สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มากกว่า จนเดี๋ยวนี้ หันไปทางไหน องค์กรอะไร ก็จะให้วิเคราะห์ SWOT Analysis กันอยู่เรื่อยเลย

ในเรื่อง "รู้เขา รู้เรา" นี้ เราทุกคน ก็รู้กันหมดว่า เรามีอะไร เขามีอะไร แม้อาจจะรู้ไม่หมด หรือมากพอก็จริง แต่ก็พอรู้นั่นแหละ แต่สิ่งสำคัญมันอยู่ตรงนี้ คือ ส่วนใหญ่ เวลาที่เราต้องคิดต้องตัดสินใจทำอะไรซักอย่าง เรามักจะลืมซะฉิบ เราไม่ค่อยนำเอาการ "รู้เขารู้เรา" มาช่วยคิดวิเคราะห์ หรือเอามาใช้ประโยชน์กันหรอก เรามักทำกันแบบง่าย ๆ เอาปัจจัยที่มองเห็นใกล้ ๆ ไม่อยากไปคิดวิเคราะห์ สิ่งที่เราไม่รู้ มองไม่เห็น หรืออยู่ไกล ๆ ที่เราจะต้องใช้ความพยายาม ความคิด จินตนาการ และต้องศึกษาค้นคว้า เรารู้สึกว่า มันยุ่งยาก พอเราตัดสินใจทำลงไป ผลที่ออกมา มันก็เป็นอย่างที่มันควรจะเป็นแหละครับ พ่ายแพ้ ยกเลิก เจ๊งกะบ๊ง ฯลฯ

ผมขอยกตัวอย่างให้เห็นเรื่องนึง เป็นเรื่องที่ผมอยู่ในเหตุการณ์ด้วยเลยครับ ยุคปัจจุบันแนวโน้ม การขายของออนไลน์ กำลังมาแรง ใคร ๆ ก็อยากขายของออนไลน์ อยากเปิดร้านค้าออนไลน์ ไม่ว่าจะเป็น วิธีการเปิดเว็บขายของออนไลน์ ของตัวเอง หรือขายของออนไลน์กับเว็บไทย เว็บเทศ ที่มีชื่อเสียง เวลาหาข้อมูล ก็จะแสวงหาข้อมูลจากอากู๋ อากู๋ ก็แนะนำว่า อาจารย์นั่นอาจารย์นี่เปิดสอนวิชาการในเรื่องดังกล่าว เราก็หาช่องทางการติดต่อ จัดตารางเวลา ช่วงไหนไปเรียนได้ ลุยโลด พอวันไปเรียน อาจารย์ก็มาสอนกันตามปกติแหละ แต่อาจารย์ส่วนใหญ่จะสอนโดยอนุมานว่า ท่านผู้ใฝ่หาความรู้มีความพร้อมในหลาย ๆ ด้านอยู่แล้ว ถึงมาเรียน ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง การทำรูปภาพ การใช้ภาษาต่างประเทศ ฯลฯ เรื่องพวกนี้ เป็นเรื่องพื้นฐานมาก ๆ ถ้าคุณต้องการ ขายของออนไลน์ การทำรูปภาพ เป็นเรื่องที่ต้องรู้ ต้องทำเป็น เพราะการนำเสนอสินค้าของคุณ ไม่มีวิธีการอื่น ที่จะนำเสนอได้ดีเท่ากับรูปภาพ ถ้าทำรูปภาพไม่เป็น การนำเสนอขายของของคุณ จะขาดประสิทธิภาพทันที ให้คุณเขียนบรรยายสินค้า ได้แบบเลิศหรูอลังการ แต่ถ้าไม่มีรูปภาพ ก็จบครับ ท่าทางจะขายยาก หรือ หากจะขายได้ ก็ไม่น่าจะได้ผลดีเท่าที่ควร หรือ กรณีคุณจะขายของกับต่างประเทศ การโต้ตอบภาษาต่างประเทศก็เป็นเรื่องสำคัญ คุณต้องสื่อสารกับลูกค้าให้เข้าใจ แต่คุณไม่รู้พื้นฐานภาษาต่างประเทศเลย แล้วมันจะไปไหวมั้ย สื่อสารผิดความหมายไปคนละเรื่องเลย มีโอกาสเสียหายกันไปใหญ่โตได้เลย แต่สิ่งสำคัญจริง ๆ สำหรับการค้าขายก็คือ คุณจะไม่รู้ว่า คุณจะพูดเอาข้อดีข้อเด่นของสินค้าคุณ ไปนำเสนอให้ลูกค้าพอใจ แล้วอยากซื้อได้ยังไง เพราะเพียงแค่คุณจะโต้ตอบง่าย ๆ ยังยาก แล้วจะไปดึง ข้อดีข้อเด่นสินค้า มานำเสนอได้ยังไง คุณคิดว่า การค้าของคุณจะไปรอดมั้ยครับ มีคำพูดของคนบางคน ชอบพูดการทำงานใด ๆ ก็ตาม ที่เป็นงานพิเศษ เป็นงานที่ทำเพิ่ม เพื่อให้ได้ผลประโยชน์ งอกเงยออกมานอกเหนือจากงานประจำ ว่า "ดีกว่าอยู่เปล่า ๆ" แต่กรณีที่ เรายังไม่มีความพร้อม ขาดความรู้พื้นฐาน ขาดนั่นขาดนี่ หลายอย่างหลายประการ แล้วเราตัดสินใจเดินหน้าไปดุ่ย ๆ อย่างนั้น ผมว่า ไอ้ที่บอกว่า "ดีกว่าอยู่เปล่า ๆ" อาจกลายเป็น "อยู่เปล่า ๆ ดีกว่า" ก็ได้นะ แต่นี่ ผมก็ไม่ได้หมายความว่า พอเราขาดอะไร ไม่มีความพร้อม ก็ไม่ต้องไปริเริ่มทำอะไรเลย นั่นก็ไม่ใช่อีก ความหมายของผม เป็นไปในทาง ถ้าเราขาดอะไร เราก็ควรไปเพิ่มไปเติมตรงนั้นซะ เราอ่อนเรื่องการทำรูปภาพ เราก็ไปศึกษาเรื่องของการทำรูปภาพเตรียมไว้ เราอ่อนเรื่องการสื่อสารภาษาต่างประเทศ เราก็เพิ่มการศึกษาภาษาต่างประเทศเข้าไป แล้วค่อยไปเรียนการค้า การขายของออนไลน์ การขายของกับเว็บต่างประเทศ อย่างนี้สิ เราค่อยมีกระสุนไปสู้กับเค้าหน่อย แต่ถ้าเราคิดว่า จะลองไปเรียนก่อนเลย มีอะไรค่อยว่ากัน ค่อยแก้ปัญหากันทีหลัง เกิดอะไรขึ้นรู้มั้ยครับ ผมเชื่อว่า คนเกินครึ่ง ที่ความรู้พื้นฐานไม่พอ ขาดปัจจัยสนับสนุนความสำเร็จเยอะ ๆ เป็นไปได้ ที่จะเลิกล้มความตั้งใจไปตั้งแต่ยังไม่ได้พิมพ์ตัวอักษรบนคีย์บอร์ดเลย ก็น่าจะมีพอสมควร นั่นก็เพราะอะไรหรือครับ ก็ด้วยลืมคำว่า "รู้เขา รู้เรา รบร้อยครั้ง ชนะร้อยครั้ง" นั่นเอง    

คำคมของชีวิต คำคมที่สี่ เป็น คำคมสอนคน ที่ท่าน ว. วชิรเมธี พระภิกษุที่มีความเป็นครูอาจารย์เปี่ยมล้น ได้ถ่ายทอดคำสอนอันมีค่าให้กับลูกศิษย์ลูกหาผู้สนใจ ใฝ่ที่จะทำความดี ได้นำไปคิดวิเคราะห์ ประพฤติปฏิบัติตาม เป็น คำคมสอนคน ที่มีความหมายลึกซึ้ง มีคำสัมผัสที่เหมาะสม น่าฟัง น่าจดจำ และนำไปใช้ คำคมสอนคน นั้น คือ "การเป็นคนดีที่ไม่โด่งดัง ยังดีกว่า การเป็นคนดัง ในทางที่ไม่ดี" 

ป้ายไม้สักแกะสลัก คำคมของชีวิต คำคมสอนคน ของท่าน ว. วชิรเมธี เรื่อง "การเป็นคนดีที่ไม่โด่งดัง ยังดีกว่า การเป็นคนดัง ในทางที่ไม่ดี"

 



คำคม ข้อคิด ดีๆ คำคมสอนชีวิต นี้ สอนให้เราใช้ประโยชน์ จากสิ่งที่ดูเหมือนจะเป็นพิษภัย ไร้ประโยชน์ เช่น ความผิดพลาด ความผิดหวัง ความเกลียดชัง แต่คุณจะรู้บ้างมั้ยว่า เบื้องหลังการถ่ายทำ ของความผิดพลาดนั้นมันคืออะไร การที่เราจะรู้ว่า ความสำเร็จนั้นเป็นอย่างไร เรามีวิธีการใดที่จะทำให้รู้อย่างนั้น สมมุติว่ามีทางอยู่ 2 ทาง เราไม่รู้เลยว่า ทางไหน คือทางที่ถูกต้อง ที่จะทำให้เราไปถึงจุดหมาย เราจะทำยังไงในเมื่อเราไม่มีข้อมูลอะไรเลย เราก็ต้องทดลองเลือกไปยังทางที่ 1 แล้วก็ต้องดูผลของมัน เกิดทางเส้นที่ 1 นั้น เป็นทางที่ผิดพลาด คุณย่อมจะรู้ได้ทันทีเลยว่า ทางที่ถูกต้อง ต้องเป็นทางเส้นที่ 2 นั่นเอง นั่นไงคือ การที่เราได้เรียนรู้จากความผิดพลาด แต่คุณรู้มั้ย มีคนจำนวนมาก ไม่มีความเข้มแข็งอดทนพอ ทำอะไรผิดพลาดไปครั้งหนึ่ง เกิดความท้อแท้ ห่อเหี่ยว สิ้นหวัง ล้มเลิกไปดื้อ ๆ เลย แล้วคุณจะเสียดายมั่งมั้ย ถ้าทางที่ถูกมันเป็นทางที่ 2 ที่ห่างแค่มือเอื้อมถึงนี่เอง

สำหรับความผิดหวัง มีเกิดได้ในทุกคน คนทุกคน อยู่ได้ก็ด้วยความหวัง ใครไม่มีความหวัง ถือว่า น่ากลัวเป็นอย่างยิ่ง ถ้าท่านยังไม่ถึงกับเป็นโรคซึมเศร้า หรือโรคอะไรก็ตาม ผมขอให้ท่าน พยายามคิดค้น ค้นหา หรือสร้างความหวังขึ้นมาสักอย่าง การเกิดเป็นคน แล้วไม่มีความหวัง ผมกลัวเหลือเกินว่า เวลาที่คุณคิด อยากหมดสภาพความเป็นคนมันจะใกล้เข้ามาหาคุณอย่างน่ากลัว การที่เรามีความหวังใดไว้ แล้วไม่ได้เป็นอย่างที่หวัง โลกก็ยังคงอยู่ ชีวิตเราก็ยังคงอยู่ ทุกสิ่งไม่ได้ล้มเลิกพังพลายลง เราผิดหวังได้ แต่เราควรจะคงความรู้สึกผิดหวัง ให้อยู่คู่กับตัวเราไปเรื่อย ๆ ตลอดไปดีมั้ย ผมว่า ไม่คุ้มค่าอย่างแน่นอน ที่จะปล่อยให้ความรู้สึกผิดหวัง คงอยู่อย่างนั้น แล้วเกิดหดหู่ไม่อยากทำงานทำการ อย่างที่ผมได้บอกไว้ว่า เมื่อเรามีความหวัง พอมันผิดหวังไป เราก็สร้างมันขึ้นมาใหม่ ถ้ามันจะผิดหวังอีก เราก็สามารถ สร้างความหวังรอบใหม่ได้ไม่รู้จักจบ ทำไมเราต้องผิดหวังในสิ่งเดียว แล้วล้มเลิกความหวังที่ควรมีใหม่ ๆ ไปเสียทั้งหมด โอกาสย่อมมีอยู่เสมอ ตราบที่เรามีความหวังใหม่ ๆ เราก็จะมีกำลังใจ ความพยายาม มุ่งทำให้ความหวังเหล่านั้น เกิดความสำเร็จ นั่นคือการที่เราได้เรียนรู้แล้วว่า ชีวิตควรจะมีความหวัง และเมื่อผิดหวังเราจะต้องอยู่กับมันให้ได้ แล้วเราจะพยายามสร้างความหวังใหม่ ๆ ให้เกิดขึ้นมาให้ได้

ในเรื่องของ ความเกลียดชัง มนุษย์ทุกผู้ทุกนาม ล้วนมีคนที่ชื่นชอบ หรือไม่ชอบ ไม่มีใครที่มีคนชอบทั้งหมด หรือเกลียดทั้งหมด แม้แต่ดาราดัง ยังมีคนไม่ชอบถึงขั้นเข้ามาทำร้าย ทำอันตราย ให้เราได้ยินได้ฟังกันบ่อย ๆ ดังนั้น เราเป็นใคร เราต้องมีทั้งคนรักและคนชังเป็นธรรมดา ไม่ว่าฝ่ายไหนจะมากกว่ากัน เราก็ต้องอยู่ของเราให้ได้อยู่ดี กรณีมีฝ่ายรักเรามากกว่า เราก็จะค่อนข้างสบายหน่อย การพูด การกระทำสิ่งต่าง ๆ ที่จะมากระทบความรู้สึกบอกให้รู้ว่า เค้ารักเรา ก็จะมีอยู่มาก แต่เกิดเราเป็นคนที่หันไปทางไหน มีแต่คนนินทาว่าร้ายต่าง ๆ นานา ผมเกรงว่า คุณคงจะลำบากแล้ว ไม่ลักษณะนิสัย คุณสมบัติ หรืออะไรซักอย่างของคุณนี่แหละ ที่ทำให้เกิดผลเป็นอย่างนั้น แต่คุณก็ต้องอยู่ต่อไปอยู่ดี แต่อาจมีการพูด การกระทำ มากระทบมากหน่อยเท่านั้น การที่คนจะเกลียดกัน ก็ไม่จำเป็นที่จะต้องมีเหตุผล คุณคงเคยได้ยินคำว่า ศรศิลป์ไม่กินกัน คำ ๆ นี้มีความหมายไปในทำนอง คนสองคน ตั้งแต่แรกเริ่มเห็นหน้ากัน ก็รู้สึกไม่ถูกชะตากันซะแล้ว ยังไม่จำเป็นที่จะต้องมีการใส่ร้ายป้ายสี หรือทำร้าย ทำลายกันมาก่อน แค่เห็นก็หมั่นไส้ เกลียดขี้หน้ากันขึ้นมาแล้ว กรณีเแบบนี้แหละ เราจะต้องอย่าไปคิดมากว่า เหตุใด ทำไม เค้าถึงเกลียดเรา เพราะเมื่อเค้าเป็นคนไม่มีเหตุผล อยู่ ๆ ก็เกลียดเราอย่างนี้ การหาเหตุผลของการเกลียด ก็คงไม่ทำให้ได้ความจริงอะไรขึ้นมา เราจะเอาเรื่องของเหตุผลไปแก้เรื่องที่ไม่มีเหตุผล คงไม่เกิดประโยชน์อะไรขึ้น สิ่งที่เราสามารถทำได้ ก็คงต้องคิด ให้เป็นเรื่องของเวรของกรรมเท่านั้นเอง เราควรจะให้ความเห็นใจเค้า เพราะว่า เค้าเป็นคนที่น่าสงสาร อยู่ดี ๆ แค่เห็นหน้าเรา ก็มีความคิดลบเกิดขึ้นมาในใจ ความคิดลบนี้ เวลาอยู่กับใคร มันจะทำร้ายร่างกายคนที่มันอยู่ด้วย หลายอย่างหลายประการ ทั้งหลั่งสารพิษ ทั้งสร้างความเครียด พลอยทำให้กินไม่ได้นอนไม่หลับอีก ท่าน ว. วชิรเมธี ท่านถึงได้ให้คำแนะนำว่า เราควรเมตตา กับคนที่เกลียดชังเรา ตัวเรานั้น แม้จะถูกเกลียด แต่ถ้าเราไม่ได้ใส่ใจ เราก็ไม่มีอะไรมากระทบ แต่คนที่จงเกลียดจงชังเรานี่สิ แย่เลย วัน ๆ มีความคิดลบ คอยทำร้ายตัวเองอยู่ตลอดเวลา 

แล้วในวรรคท้ายสุด ได้พูดถึง ความดี กับความดัง 2 เรื่องนี้ มันก็มีส่วนเกี่ยวข้องกันเหมือนกันนะ ลองมาดูแล้วกัน เป็นเรื่องแปลกอย่างหนึ่งของมนุษย์ ถ้ามีคนพยายามทำความดี ไม่ว่าจะทำความดี ด้วยความคิดอะไรซ่อนไว้ก็เหอะ เค้าจะทำเพื่อให้คนเห็นที่เค้าเรียกว่า ทำเพื่อเอาหน้า หรือจะทำไปเพราะอยากจะทำความดีจริง ๆ อย่างน้อย ๆ เค้าก็ได้ทำไปแล้ว แต่คุณดูคนวิจารณ์สิ เห็นคนทำความดีหละก็ ชอบพูดก่อนเลยว่า "โหย ทำเอาหน้าแหง" หรือพูดอะไรเสีย ๆ หาย ๆ อีกสารพัด โดยที่ได้แต่พูด ได้แต่ติอย่างเดียว ซึ่งมันน่างงมาก เพราะเรื่องที่เค้าทำดี ก็ยังมีคนติคนวิจารณ์ แล้วไอ้ตัวคนวิจารณ์ส่วนใหญ่ ก็มักเป็นคนที่ไม่เคยคิดจะทำความดีกับเขาเลย ไม่ว่าจะทำแค่เพื่อเอาหน้าก็ตาม ดูสินี่ขนาดการทำความดีนะ ยังมีอุปสรรคได้ถึงขนาดนี้ แล้วความดีที่เป็นข่าว คนมักรู้สึกเฉย ๆ ไม่ค่อยตื่นเต้น การเป็นข่าวก็จะเป็นข่าวแบบไม่ค่อยมีใครสนใจ โผล่ขึ้นแว๊บ ๆ แปล๊บเดียวหาย แต่ลองเรื่องไม่ดีสิ ไม่ว่าจะเรื่องไม่ดีอะไร ถ้ามันได้จุดกระแสติดหละก็ ไปหยุดไม่อยู่เลยทีเดียว คราวนี้ ความดี กับ ความดัง มันก็เข้ามาเกี่ยวพันกันเข้าจนได้ เมื่อทำความดีแล้วเกิดไม่ดัง บางคนก็เลยเลือก ทำเรื่องไม่ดีเข้าไปซะเลย พอทำแล้วก็ดังจริงซะด้วย ดังชั่วข้ามคืน แต่ผลของความดัง ที่เป็นความดังในเรื่องที่ไม่ดี ผมไม่เห็นว่า ผลดี มันจะมีตามมาซักเท่าไหร่ ผมไม่รู้ว่า เอาเรื่องแบบนี้มาคิดให้ตัวเองดังทำไม ไม่ว่าจะเป็นภาพหลุด พฤติกรรมแปลก ๆ ผลของความดังหลังจากนั้น ผมว่า ก็ไม่ทำให้คนจดจำในทางที่ดีหรอกนะ แล้วงานก็ไม่น่าจะมี จากความดังแบบนั้นด้วย ดังนั้น ก็อยู่กับเราแหละครับว่า จะเลือกเอาทางไหนในการที่จะเป็นคนดี

นี่ก็คงจะพอหอมปากหอมคอ สำหรับ คำคม ข้อคิด ดีๆ คำคมสอนชีวิต ที่หยิบยกมาจรรโลงความรู้ ความคิด สติปัญญา เผื่อใครคิดว่า ข้อคิดคำคมเหล่านี้ ดี มีประโยชน์ ต้องการจะนำไปใช้เป็น ข้อคิดเตือนใจ เตือนสติในการดำรงชีวิต ครูบาอาจารย์ ผู้ถ่ายทอด ก็คงจะชื่นใจไม่น้อย ที่ได้ก่อให้คนรุ่นหลัง ได้มีโอกาสทำตัวเป็นคนดี มีประโยชน์ต่อสังคมขึ้นมาอีกคนหนึ่ง